महाराष्ट्र नरबळी आणि इतर अमानुष अनिष्ट व अघोरी प्रथा व जादूटोणां यांना प्रतिबंध घालण्याबाबत व त्यांचे समूळ उच्चाटन करण्याबाबत अधिनियम - २०१३
भारतीय समाजात रुजलेल्या काही अनिष्ट व अघोरी अमानुष संस्कारातून रुजलेल्या अनेक प्रकारच्या गैरसमजुतीमुळे समाजाचे अतोनात नुकसान होत असल्याने लाखो माणसांचे जीव वाचविण्यासाठी त्यांचे होणारे शोषण व छळ थांबविण्यासाठी व समाजाचे मानसिक स्वास्थ्य सुधारण्यासाठी शासनानेदि. २० डिसेंबर २०१३ रोजी “महाराष्ट्र नरबळी आणि इतर अमानुष अनिष्ट व अघोरी प्रथा व जादूटोणा यांना प्रतिबंध घालण्याबाबत व त्यांचे समुळ उच्चाटण करण्याबाबत महाराष्ट्र अधिनियम २०१३ लागू करण्यात आलेला आहे.”
जादूटोणा विरोधी कायदा जनजागृती प्रचार आणि प्रसार कार्यक्रम अमलबजावणी समिती(PIMC) सामाजिक न्याय व विशेष सहाय्य विभागअंतर्गत गठीत झाली असून कायद्याच्या प्रभावीपणे प्रचार आणि प्रसार करण्यासाठी सामाजिक न्याय व विशेष सहाय्य विभागामार्फत कार्यक्रम सुरू आहेत.कायद्याअंतर्गत पोलीस दक्षता अधिकाऱ्यांचे भंडारा गोंदिया येथील प्रशिक्षणातील सहभाग या कायद्याअंतर्गत खालील बाबींना (अनुसूचित कलम २ (१) (ख) प्रतिबंध करण्यात आला आहे.
अनुसूची (कलम २ (१) (ख)
१. भुत उतरविण्याच्या बहाण्याने एखादया व्यक्तिला दोराने किंवा साखळीने बांधून ठेवून तिला मारहाण करणे, काठीने किंवा चाबकाने मारणे, तिला पादत्राणे भिजविलेले पाणी प्यायला लावणे, मिरचीची धुरी देणे, त्या व्यक्तिला छताला टांगणे, त्या व्यक्तिचे केस उपटणे, त्या व्यक्तिच्या शरीरावर किंवा अवयवांवर तापलेल्या वस्तूंचे चटके देऊन इजा करविणे, त्या व्यक्तिला उघडयावर लैंगिक कृत्य करण्याची जबरदस्ती करणे, त्या व्यक्तिवर अमानुष कृत्य करणे, त्या व्यक्तिच्या तोंडात जबरदस्तीने मूत्र किंवा विष्ठा घालणे, किंवा यासारख्या कोणत्याही कृती करणे.
२. एखाद्या व्यक्तिने तथाकथित चमत्कारांचा प्रयोग प्रदर्शित करून, त्याव्दारे आर्थिक प्राप्ती करणे, आणि अशा तथाकथित चमत्कारांचा प्रचार व प्रसार करुन लोकांना फसवणे, ठकवणे आणि त्यांच्यावर दहशत बसविणे.
३. अलौकीक शक्तीची कृपा मिळविण्याच्या हेतूने, ज्यामुळे जिवाला धोका निर्माण होतो किंवा शरीराला जिवघेण्या जखमा होतात अशा अमानुष, अनिष्ट व अघोरी प्रथांचा अवलंब करणे, आणि अशा प्रथांचा अवलंब करण्यास इतरांना प्रवृत्त करणे, उत्तेजन देणे किंवा सक्ती करणे.
४. मौल्यवान वस्तू, गुप्त धन आणि जलस्त्रोत यांचा शोध घेण्याच्या बहाण्याने वा तत्सम कारणाने करणी, भानामती या नावाने कोणतेही अमानुष, अनिष्ट व अघोरी कृत्य आणि जादुटोणा करणे, आणि जारणमरण यांच्या नावाने व त्यासारख्या अन्य नरबळी देणे किंवा देण्याचा प्रयत्न करणे, किंवा अशी अमानुष कृत्य करण्याचा सल्ला देणे, त्याकरिता प्रवृत्त करणे, अथवा प्रोत्साहन देणे.
५. आपल्या अंगात अतिंद्रिय शक्ती असल्याचे भासवून अथवा एखाद्या व्यक्तीत अतिंद्रिय शक्ती संचारली असल्याचा आभास निर्माण करून इतरांच्या मनात भिती निर्माण करणे, किंवा त्या व्यक्तीचे सांगणे न ऐकल्यास वाईट परिणाम होतील अशी इतराना धमकी देणे, फसवणे व ठकवणे.
६. एखादी विशिष्ट व्यक्ती करणी करते, जादुटोणा करते किंवा भुत लावते, किंवा मंत्रतंत्राने जनावरांचे दुध आटवते, असे सांगून अशा व्यक्तीबाबत तशी समजूत निर्माण करणे, किंवा त्याचप्रमाणे एखादी व्यक्ती अपशकुनी आहे किंवा रोगराई पसरण्यास कारणीभूत ठरणारी आहे असे भासवणे, अशा व्यक्तींचे जगणे मुश्किल करणे त्रासदायक करणे वा कठीण करणे, एखादी व्यक्ती शैतान असल्याचे किंवा ती शैतानांचा अवतार असल्याचे जाहीर करणे.
७. जारणमारण,करणी किंवा चेटूक केल्याच्या नावाखाली एखाद्या व्यक्तीला मारहाण करणे, तिची नग्नावस्थेत धिंड काढणे, किंवा तिच्या रोजच्या व्यवहारावर बंदी घालणे.
८. मंत्र्याच्या सहाय्याने भूत पिशाच्चांना आवाहन करीन अशी धमकी देऊन सर्वसामान्य जनतेच्या मनात घबराहट निर्माण करणे, एखाद्या व्यक्तीला शारीरिक इजा होण्यास भुताचा किंवा अतिद्रीय शक्तींचा कोष असल्याचा समज करून देणे, आणि तिला वैद्यकीय उपचार घेण्यापासून रोखून त्याऐवजी तिला अमानुष अनिष्ट व अघोरी कृत्य वा उपाय करण्यास प्रवृत्त करणे, जादूटोणा अथवा अमानुष कृत्य करून तसा आभास निर्माण करून एखाद्या व्यक्तीला मृत्यूची भीती घालणे, शारीरिक वेदना करण्याची किंवा तिचे आर्थिक नुकसान करण्याची धमकी देणे.
९. कुत्रा, साप किंवा विंचू चावल्यास एखाद्या व्यक्तीला वैद्यकीय उपचार घेण्यापासून रोखून किंवा प्रतिबंध करून त्याऐवजी मंत्रतंत्र गंडेदोरे किंवा यासारखे उपचार करणे.
१०. बोटाने शस्त्रक्रिया करून दाखवतो असा दावा करणे किंवा गर्भवती स्त्रीच्या गर्भाचे लिंग बदल करून दाखवतो असा दावा करणे.
उपरोक्त अनुक्रमांक १ ते १० बाबतच्या अमानुष अनिष्ट व अघोरी जादूटोणा प्रथा थांबविणेअथवा त्यांचे पासुन समाजाचे रक्षण करण्याकरिता सदरच्या कायद्याची अंमलबजावणी करण्यात येत आहे.
११. (क) स्वतःच विशेष अलौकिक शक्ती असल्याचे अथवा कुणाचातरी अवतार असल्याचे व स्वतःच पवित्र आत्मा असल्याचे भासवून किंवा त्यांच्या नादी लागलेल्या व्यक्ती पूर्वजन्मी तू माझी पत्नी, पती वा प्रयेसी, प्रियकर होता असे सांगून, अशा व्यक्तीची लैंगिक संबंध ठेवणे.
(ख) मूल होणाऱ्या स्त्रीला अलौकीक शक्ती होण्याचे आश्वासन देऊन तिच्याशी लैंगिक संबंध ठेवणे.
१२. एखाद्या मानसिक विकलांग व्यक्तीमध्ये व अमानवी शक्ती असल्याचे भासवून त्याद्वारे अन्य व्यक्तीची लुबाडणूक करणे.